Hesablama
texnikasının inkişaf tarixinə uyğun olaraq elektron hesablama
maşınlarını (EHM) dörd
nəslə
bölürlər. Bu nəsillər element bazasına, proqram təminatlarına,
texniki və istismar göstəricilərinə görə bir-birindən köklü
surətdə fərqlənirlər. Birinci
nəsil
EHM-lər
elektron
lampalar
üzərində
yaradılmışdır.
Bu
tip
maşınlar
böyük
ölçüyə,
kiçik
əməli
yaddaşa,
aşağı
hesablama
məhsuldarlığına
(saniyədə
min
əməliyyat
yerinə
yetirirdi)
malik
olub,
eitibarlı
işləmirdi
və
tez-tez
sıradan
çıxırdı.
Bu
nəsil
EHM-lərə
misal
olaraq:
“Ural”,
“Strela”,
“Minsk
-1” maşınlarını
göstərə
bilərik.
İkinci
nəsil
EHM-də
elektron
lampalar
yarımkeçirici
elementlərlə-tranzistorlarla
və
diodlarla
əvəz
olundu.
Bu
nəsil
EHM-lər
daha
yüksək
hesablama
məhsuldarlığına
(saniyədə
milyon
əməliyyat
yerinə
yetirirdi),
əməli
yaddaşa
malik
oldular
və onların
ölçüləri
hiss
ediləcək
dərəcədə
kiçildi.
Bu
cür
EHM-də
alqoritmik
dillərin
təıtbiqi
geniş
vüsət
aldı
və
məsələlərin
maşında
həlli
qaydaları
sadələşdi.
Bu
nəsil
EHM-lərə
misal
olaraq
“BESM”,
“Minsk
-22” və
s.
misal
göstərə
bilərik.
Ötən
əsrin
70-ci
illərinin
əvvəllərində
inteqral
sxemlərin
tətbiqi
ilə
üçüncü
nəsil
EHM-lərin
(IBM
– 370, ЕS
EHМ,
SМ
EHМ
və
s.) yaradılması
mərhələsi
başlandı.
İnteqral
sxemlərin
tətbiqi
ilə
EHM-lərin
texniki
və
istismar
xarakteristkalarında
böyük
sıçrayış
oldu.
Bu
nəsil
EHM-lərin
hesablama məhsuldarlığı
saniyədə
on
milyonlarla
əməliyyata
çatdırıldı.
Əməli
yaddaşın
həcmi
xeyli
artırıldı,
maşınların
əməliyyat
sistemində
müxtəlif
emal
rejimlərindən
(sual-cavab,
vaxtın
bölünməsi,
paket
emalı
və
s.)
istifadə
edilməsi
EHM-in
idarə
olunmasını
asanlaşdırdı.
Üçüncü
nəsil
EHM-in
əsasında
tele-emal
sistemlərinin
yaradılmasını
həyata
keçirdilər.
Bu
isə
uzaqda
yerləşən
istifadəçilərin
terminallar
vasitəsi
ilə
EHM-lərə
daxil
olub,
onlardan
lazım
olan
məlumatların
oxunmasına
imkan yaratdı.
70-ci
illlərin
sonlarından
başlayaraq
dördüncü
nəsil
EHM-lərin
(Elbrus,
Apple
Macintosh,
IBM
PC
və
s.)
yaradılmasına
başlandı.
Bu
cür
EHM-lərdə
böyük
inteqral
sxemlərdən
(BİS)
istifadə
olunmağa
başlandı.
Bu
da
eyni
zamanda
maşınların
məhsuldarlığının
və
etibarlılığının
artmasına
böyük
təkan
verdi.
Maşınların
ölçüsü
və
çəkisi
hiss
olunacaq
dərəcədə
azaldı.
BİS-lərdən
istifadə
maşınların
proqram
təminatlarının
yaxşılaşmasına
böyük
təkan
verdi.
1971-ci
ildən mikroprosessorların yaradılması dördüncü nəsil
maşınların yeni növünün – fərdi kompüterlərin yaranmasına
imkan yaratdı. Fərdi kompüterlərin yaranması hesablama texnikası
sahəsində böyük hadisəyə səbəb oldu və kompüter
şəbəkələrinin yaranmasına təkan verdi.
Müasir
hesablama
maşınlarını
əsasən
üç
böyük
sinifə
bölmək
olar:
►Superkompüterlər
►Meynfreymlər
►Mini
– EHM-lər
Superkompüter
– çox
prosessorlu
hesablama
sistemidır.
İlk
superkompüter
amerikalı
elektronçu-mühəndis
Seymur
Krey
tərəfindən
1975-ci
ildə
yaradılmışdır.
Kompüterlərin məhsuldarlığı ədədlər (sürüşkən vergüllü)
üzərində bir saniyədə aparılan hesab əməliyyatlarının sayı
ilə ölçülür. Superkompüterlərin
məhsuldarlığı
sürüşkən
vergüllü
ədədlər
üzərində
saniyədə
yerinə yetirilən
trilyon
əməliyyatlarla
ölçülür.
Superkompüterlərdən
aerodinamika,
seysmologiya,
nüvə
fizikasında
və s. kimi elm sahələrində meydana çıxan mürəkkəb
məsələlərin
həllində
geniş
istifadə
olunur.
Superkompüterlərdə
çoxsaylı
mikroprosessorların
paralel
işləməsi
nəticəsində
yüksək
məhsuldarlığı
əldə
etmək
olur.
Superkompüterlərin
qiyməti
təqribən
10 milyon
dollarlarla
ölçülür.
Meynfreym
– ümumi
məqsədli
universal
elektron-hesablama
maşınıdır.
70-ci
illərdə
dünya
kompüter
parkının
böyük
hissəsini
meynfreym
kompüterləri
təşkil
edirdi.
Fərdi
kompüterin
inkişafı
ilə
əlaqədar
olaraq
meynfreymlərin
tətbiq
sahələri
azalmağa
başladı.
Buna
baxmayaraq
bu
kompüterlərdən
müdafiə,
maliyyə
və
sənaye
sahələrində
geniş
istifadə
olunur.
Meynfreym
kompüterləri
böyük,
mürəkkəb
hesablamalar
aparmaqla
yanaşı
özünə
çoxlu
sayda
terminal
birləşdirir.
Təyyarə
və
qatarlara
sərnişin
biletlərinin
satışını
mərkəzləşdirilmiş
qaydada
həyata
keçirən
hesablama
sistemlərində
meynfreymlərdən
istifadə
olunur.
Meynfreym
kompüterləri
əsasən
IBM firmasında
istehsal
olunur.
Bu
cür
kompüterlərin
qiyməti
1milyon
dollar
dəyərində
olur.
Hal-hazırda istifadə olunan 16-32 mikroprosessorlu server
kompüterlər meynfreym kompüterlərin sələfləri sayılır.
Mini
– EHM
– ölçüləri
və hesablama məhsuldarlığı meynfrem kompüterlərə nəzərən
kiçik olan kompüterlər 1965-1980-ci illərdə mini-EHM
adlanırdı.Hal-hazıda mini-EHM dedikdə fərdi
kompüterlər
nəzərdə tutulur.Fərdi kompüterlərin kütləvi istehsalına
1981-ci ildən başlanmışdır.
KAZIMOV
TOFİQ
AMEA
İnformasiya Texnologiyaları
İnstitutunun
şöbə müdiri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder